Blog Thừa phát lại - Trong cuộc chiến bảo vệ bản quyền sở hữu trí tuệ, vi bằng được xem là công cụ hữu hiệu để ghi nhận hành vi vi phạm một cách nhanh chóng và khách quan. Tuy nhiên, một vi bằng được lập tức thời có phải lúc nào cũng hiệu quả? Bản án phúc thẩm trong vụ kiện giữa Via và Thiên Kim đã mang lại một bài học đắt giá về tầm quan trọng của “thời điểm vàng” khi lập vi bằng.
 |
| Hình ảnh một thư ký đang hỗ trợ Thừa phát lại lập vi bằng trên internet |
Xem bản án tại đây
Để thuận tiện cho
việc phân tích và theo dõi của bạn đọc, TPL Đức Hoài xin được tạm quy ước tên các
bên trong Vụ án như sau: Nguyên đơn là “Thiên
Kim”, bị đơn là “Via” và người
có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là “Công
ty HongKong”. Việc đặt tên này chỉ nhằm mục đích làm rõ nội dung phân tích
và hoàn toàn không có ý định ám chỉ hay xúc phạm đến bất kỳ cá nhân, tổ chức
nào trên thực tế có tên trùng khớp.
Tóm lược vụ án
Theo nội dung vụ
án, Công ty Thiên Kim (nguyên đơn) khởi kiện, cho rằng mình được Công ty
HongKong cấp quyền độc quyền khai thác 03 bộ phim điện ảnh tại Việt Nam. Thiên
Kim đã phát hiện Công ty Via (bị đơn) đăng tải trái phép các bộ phim này trên
trang web “tv.zing.vn” mà không có sự cho phép. Do đó, Thiên Kim yêu cầu Via
phải bồi thường thiệt hại hơn 14,3 tỷ đồng và đăng báo xin lỗi công khai.
Phản hồi lại, phía
Via không đồng ý với toàn bộ yêu cầu khởi kiện. Via đưa ra hai lập luận chính
để bào chữa: thứ nhất, “tv.zing.vn” là một mạng xã hội và các bộ phim là do
người dùng đăng tải, do đó Via với tư cách là đơn vị trung gian không phải chịu
trách nhiệm. Thứ hai, và cũng là điểm mấu chốt, Via cho rằng tại thời điểm xảy
ra vi phạm, Thiên Kim chưa có đủ cơ sở pháp lý để chứng minh mình là chủ thể có
quyền khai thác độc quyền hợp pháp đối với các bộ phim này tại Việt Nam.
Lập luận sắc bén của Tòa Phúc thẩm: “Điều kiện cần và đủ” để xác lập quyền
Trong vụ án này, Thiên Kim (nguyên
đơn) đã khởi kiện Via (bị đơn) vì cho rằng Via đã khai thác 03 bộ phim thuộc
quyền độc quyền của mình trên lãnh thổ Việt Nam. Để chứng minh, Thiên Kim đã
nộp các vi bằng ghi nhận việc Via đăng tải các bộ phim này.
Tuy nhiên, thay vì
chỉ tập trung vào hành vi vi phạm, Tòa án cấp phúc thẩm đã đi thẳng vào gốc rễ
vấn đề bằng cách đặt ra hai câu hỏi mấu chốt, được xem là “điều kiện cần và đủ” để Thiên Kim có quyền khởi kiện:
1.
Tại thời điểm ký hợp đồng cấp phép, bên cấp phép (Công ty HongKong) đã thực sự sở hữu quyền để chuyển
giao cho Thiên Kim hay chưa?
2.
Tại thời điểm ghi nhận vi phạm, Thiên Kim đã được cơ quan chức năng Việt Nam cấp phép để nhập khẩu và
lưu hành các bộ phim này hay chưa?
Qua quá trình xét xử, Tòa Phúc thẩm
nhận thấy tại thời điểm các vi bằng được lập, Thiên Kim chưa đáp ứng được cả
hai điều kiện trên. Cụ thể, các giấy tờ chứng minh quyền của bên cấp phép và
giấy phép nhập khẩu phim của Thiên Kim đều được cấp sau ngày lập vi bằng. Từ
đó, Tòa án kết luận rằng tại thời điểm vi phạm diễn ra, Thiên Kim chưa có đầy
đủ tư cách pháp lý của một chủ thể có quyền độc quyền. Do đó, yêu cầu khởi kiện
của Thiên Kim không được chấp nhận.
Bài học cho Thừa phát lại và người yêu cầu: Quyền phải có trước, vi bằng ghi nhận sau
Vụ án trên là một bài học kinh
nghiệm sâu sắc. Vi bằng, về bản chất, là một “bức ảnh chụp nhanh” sự thật khách
quan tại một thời điểm cụ thể. Để “bức ảnh” đó có giá trị chứng minh hành vi
xâm phạm quyền, thì ngay tại khoảnh khắc bấm máy, chủ thể yêu cầu lập vi bằng
phải đang thực sự nắm giữ quyền đó một cách hợp pháp.
Từ góc độ của Thừa phát lại, khi tiếp nhận yêu cầu
lập vi bằng ghi nhận vi phạm bản quyền phim ảnh (đặc biệt là phim ngoại nhập), Thừa
phát lại cần lưu ý tư vấn cho khách hàng về hai yếu tố pháp lý nền tảng:
1.
Tính hợp pháp của thỏa thuận chuyển quyền: Các hợp đồng, thỏa thuận cấp phép phải có hiệu lực và bên cấp phép
phải có thực quyền tại thời điểm ký kết.
2.
Sự cho phép của cơ quan nhà nước: Phải có giấy phép phê duyệt nội dung, giấy phép nhập khẩu hoặc các văn
bản tương đương từ cơ quan chức năng Việt Nam.
Chiến lược “lập vi bằng trước, hoàn thiện
pháp lý sau” như trong vụ án này đã cho thấy sự rủi ro. Dù vi bằng
ghi nhận hành vi vi phạm là có thật (và Thừa phát lại tiếp nhận lập vi bằng ở
thời điểm này là không vi phạm bất kỳ điều gì về thẩm quyền), nhưng nó lại được
lập vào thời điểm mà quyền của nguyên đơn chưa được pháp luật Việt Nam công
nhận đầy đủ.
Lưu ý nghiệp vụ về vi bằng phim nhiều tập
Một điểm nhỏ khác từ bản án là vi
bằng chỉ ghi nhận vi phạm ở một vài tập phim đầu tiên. Để chứng minh phạm vi và
mức độ thiệt hại một cách toàn diện, khi lập vi bằng cho phim bộ, Thừa phát lại
nên thao tác ghi nhận trên nhiều tập phim khác nhau, thậm chí là từ tập đầu tiên
đến tập cuối cùng (nếu có thể). Mỗi tập phim thì ghi nhận việc nhấp vào xem một
vài phân cảnh ở đầu, giữa, cuối và chụp màn hình đính kèm vi bằng. Nếu có thể tải
về các tập phim này thì tải về.
Cách lập vi bằng như vậy giúp chứng
minh hành vi vi phạm mang tính hệ thống và kéo dài.
Kết luận
Vi bằng là một công cụ hữu ích để thu
thập sự thật nhưng giá trị của nó phụ thuộc hoàn toàn vào nền tảng pháp lý vững
chắc tại thời điểm nó được tạo ra. Bài học từ vụ Via và Thiên Kim nhắc nhở việc
lựa chọn đúng “thời điểm vàng” để thu thập chứng cứ chính là yếu tố quyết định thành
công trong cuộc chiến pháp lý chống vi phạm bản quyền phim.
TPL Đức Hoài
